  et X-mysterie
(1932)  New York City, de vroege jaren 30. Gedurende het piekuur wordt een man vergiftigd op een tram .Iedereen zag hem sterven maar niemand zag de moordenaar! Vele verdachten (waaronder zijn eigen partner) hadden redenen om Longstreet te verachten. De enkele sporen die Inspecteur Thumm vond leiden nergens toe. Om uiteindelijk de hulp in te roepen van Drury Lane, op rust gesteld Shakespeareaans acteur, wiens vrije tijd gevuld wordt met het oplossen van misdaad. Gezeten te midden van de pracht van zijn middeleeuwse gaanderijen in zijn kasteel aan de oevers van de Hudson, aanhoort Drury Lane het verhaal van de Inspecteur. Hij weet wie de moordenaar is maar weigert zijn identiteit prijs te geven tot hij voldoende bewijs heeft verzameld zodat hij door de politie kan worden ingerekend. Dit verhaal zit barstens vol ijzingwekkende wendingen! Waarom werd de trambestuurder vermoord? Waarom wil Longstreet's partner niet spreken? De antwoorden op deze vragen en alle andere leiden tot de oplossing van dit mysterie. Zoals de traditie het voorschrijft worden alle sporen u niet onthouden. Kun jij de zaak oplossen voor de politie het doet? |
|
"Ongetwijfeld een superieur werk op
het gebied van mysterie, geletterd en intelligent, zijn puzzel sluw
verborgen, en de occasionele verwijzingen naar dingen van het theater die
interesse en nieuwigheid toevoegen... hij heeft een opmerkelijk begrip van
de techniek."
--
Earl Derr Biggers. "Het beste mysterieverhaal dat we in vele dagen hebben gelezen... het boek zet zijn boeiende plot voort in een aangename, krachtige stijl." -- Providence Journal. "Zonder enig voorbehoud raden we The Tragedy of X aan. Een mysterie dat de meest scherpzinnige zal trotseren." -- Philadelphia Inquirer. "Een van de prettigste excuses die je kunt vinden om vannacht niet te gaan slapen: The Tragedy of X." -- John Mason Brown, N.Y. Evening Post "De Viking Press heeft geen vergissing gemaakt door dit boek te kiezen als zijn eerste onderneming in het mysterieveld." -- Isaac Anderson, New York Times. "Drury Lane, detective in zijn vrije tijd omdat niets dramatischer is dan het echte leven, wordt erbij gehaald. Met veel pesterijen en gebaren lost hij het mysterie op op een manier die speurders en boekrecensenten verbijstert." -- Gremin Zorn, Long Island Sunday Press |
    |
|
Bovenste rij van links naar rechts: Stof
en harde kaft voor de uitgave door Viking Press, stof en harde kaft
voor Grosset &
Dunlap. Onderste rij van links naar rechts: Nog twee harde kaft variaties voor de Grosset & Dunlap uitgave, stof en harde kaft voor de uitgave van Stokes. (Klik op de kaften zelf om die verschillen te zien) * |
| The Saturday Review,
"Thrillers" door William C. Weber - 18 juni 1932 "Belachelijk is ook het woord om Drury Lane te beschrijven, de "truccrimineel" die door de pagina's van een verder uitstekend mysterieverhaal, "The Mystery (sic) of X" van Barnaby Ross, bladert. Ook dit loopt uit op gebruik van lange woorden en subtiele deducties, maar zit ook boordevol actie en heeft een verrassende ontknoping die werkelijk niemand onder de zon ooit zal geloven." The Daily Star, Long Island City, Queens Borough, N.Y. , "All about Books" door Victor Ullman, 31 maart 1932 "Na slechts een of twee detectiveverhalen te hebben gelezen, kan ik niet echt beoordelen of "The Tragedy of X, a Drury Lane Mystery", door Barnaby Ross, zo opmerkelijk is als de mensen van Viking Press zelf zeggen, daar zal Charles Reed Jones over gaan in de rubriek "It's a Crime" en we kunnen zeker vertrouwen in zijn oordeel. Maar Viking zegt dat de redactie zeven jaar op dit verhaal heeft gewacht, en ik kan het heel goed geloven na het zien van de lijst met regels die zijn opgesteld voor het beoordelen van een mysterie. "The Tragedy of X" wordt dus dubbel belangrijk, echt een gebeurtenis, want met die regels hadden ze misschien een heel leven kunnen wachten alvorens ze een mysterie konden publiceerden. Hier zijn er een paar van die regels: I. Geen Maleisische krissen, schuifpanelen, (Fu (indien aanwezig) Manchus, wandelende lijken of andere knepen van de ongezonde school van schrijvers. II. Geen nieuwe personages die vlak voor de val van het doek er bij de haren worden bijgesleept om hem of haar de misdaad aan te wrijven. III. Geen schreeuwend grappige personages - zelfs al ze waren ze grappig, we zouden het in een detectiveverhaal niet leuk vinden. Ikzelf, in mijn onwetendheid vraag me dan ook af wat de Viking-editors precies hebben overgelaten voor een mysterieschrijver om nog over te schrijven" |
     |
| Het X-mysterie van Ellery Queen
(onder het pseudoniem Barnaby Ross) is een typerende mysterieroman uit de
jaren 1930 die de lezer introduceert aan
Drury Lane, een
excentrieke, gepensioneerde Shakespeare-acteur die zich ontpopt tot
amateurdetective. Gevestigd in het bruisende hart van New York City, begint
het verhaal met de mysterieuze moord op Harley Longstreet, een prominente
maar gehate effectenmakelaar, die onverwacht sterft in een overvolle tram.
Hoewel iedereen in de tram zag hoe Longstreet viel, heeft niemand de
moordenaar opgemerkt, wat het begin markeert van een raadselachtig
moordonderzoek. De misdaad is ongewoon: Longstreet grijpt in zijn zak om zijn bril te pakken, maar haalt in plaats daarvan een bebloede hand tevoorschijn en zakt dood op de grond. Deze gruwelijke scène, met als onthulling een naald gedoopt in nicotine en verborgen in een kurken balletje, is Queens eerste experiment met wat later bekend zou worden als de "stervende boodschap". De roman volgt twee bijkomende moorden in het openbaar vervoer, terwijl de methoden en motieven van de dader met angstaanjagende precisie worden onthuld. Inspecteur Thumm en officier van justitie Bruno zitten zonder aanwijzingen en wenden zich tot Drury Lane, die woont op een landgoed genaamd The Hamlet—een imposant kasteel aan de Hudson River met middeleeuwse zalen en Shakespeareaanse pracht. Lane, een gevierd toneelacteur en meester in vermommingen, heeft een voorliefde voor mysteries, die hij beschouwt als een "verfijning van menselijk drama". Zittend in zijn weelderige woning luistert Lane naar de details van de zaak en concludeert vrijwel direct wie de moordenaar is. Hij onthult echter niet meteen de identiteit, maar wacht totdat hij zijn theorie met solide bewijs kan staven, terwijl hij de waarheid stukje bij beetje blootlegt door verder onderzoek. Als de "amateurdetective" van het verhaal maakt Lane’s overdreven theatraliteit hem een unieke figuur binnen de misdaadliteratuur. Beschreven als "groter dan het leven" belichaamt hij dramatische flair en verfijnde logica, samen met zijn kenmerkende talent voor vermommingen—een vaardigheid die doet denken aan Arsène Lupin en Sherlock Holmes. Deze vermommingen stellen hem in staat zich in onbekende kringen te mengen, hoewel critici zoals Charles Reed Jones hun frustratie uitten over de onrealistische aard van deze transformaties, die zelfs de naasten van de moordenaar weten te misleiden. Ellery Queens vertelstijl geeft de lezer toegang tot elke aanwijzing die Lane ontvangt, wat hen uitdaagt het mysterie zelf op te lossen. Daarmee voldoet Het X-mysterie aan een strenge norm die melodrama, karikatuur en plotselinge onthullingen, typisch voor de "bombastische" school van mysteries, vermijdt. Viking Press, die jarenlang wachtte op een mysterieroman die aan deze standaard voldeed, koos dit boek als hun eerste poging binnen het genre en erkende het als een verfrissende afwijking van conventionele misdaadverhalen. |
|
|
| Boven: Tekening bij The Tragedy of "X" door Ellery Queen (Hoofdstuk 10) zoals dit verscheen op 11 december 1941 in The Newark Courier-Gazette and Marion Enterprise. Het onderschrift gaat als volgt: "Fern DeWitt draaide zich om om te kamer te verlaten. De detective versperde haar de weg. "Eerst nog enkele vragen, Mrs. DeWitt." |
|
De roman werd bij verschijning lovend ontvangen. De Providence Journal prees het "meeslepende plot", terwijl de Philadelphia Inquirer de uitdaging bewonderde die het zelfs ervaren speurders bood. Toch waren niet alle recensenten helemaal overtuigd; de Saturday Review noemde Lane’s onderzoeksstijl "buitensporig", maar prees uiteindelijk de actie en het "verrassende slot". Het X-mysterie blijft boeien, niet alleen vanwege de fantasierijke setting in New York City in de vroege jaren 1930, maar ook door de slimme combinatie van kunst en deductie. De invloed van design en tijdspecifieke elementen, zoals het landgoed van Drury Lane en subtiele Art Deco-elementen (later prominenter in Het Lippenstiftmysterie*), verrijken de sfeer van de roman. Sommige critici merkten echter op dat hoewel het mysterie boeiend was, de oplossing vergezocht aanvoelde, afhankelijk van de uitgebreide maar soms onwaarschijnlijke vermommingen en deducties die kenmerkend waren voor Queens vroege stijl. Het mysterie in dit boek is vrij uitgebreid met drie complexe moorden gepleegd op drie
verschillende transportmiddelen (tram, boot en trein), met moorden die vrij brutaal te
noemen zijn (de eerste misdaad toont EQ's gave voor surrealistische
mise-en-scène met een moord die wordt gepleegd d.m.v. een met nicotine
gevulde naald op een bal van kurk die in de zak van het slachtoffer stak),
ze is ook voorzien van de eerste "dying clue" in een Queen boek (de
tweede maakt zijn opwachting in
De Siamese Tweeling) en het
ingenieuze. Zoals gebruikelijk in alle eerste EQ-verhalen is de finale deductief,
alleen is de oplossing wat vergezocht en de
In Het X-mysterie maakt Drury Lane zijn gedenkwaardige debuut, waarmee hij de basis legt voor een serie die de personage terugbrengt in Het Y-mysterie en Het Z-mysterie. Lezers worden uitgedaagd om elke wending te volgen en de moordenaar te ontmaskeren in een verhaal dat spanning, drama en deductie vermengt met een onvergetelijke protagonist in het middelpunt. *Michael E. Grost |
        |
| The Daily Star, Long Island City, Queens Borough, N.Y. , "It's A
Crime" by Charles Reed Jones, (Flushing Author of
Mystery Novels), 31 maart 1932 "Drury Lane, die zijn debuut maakt als detective in "The Tragedy of X", was een grotere Hamlet dan Edwin Booth voordat hij in 1928 met pensioen ging vanwege doofheid. Hij woont nu op zijn uitgestrekte landgoed, The Hamlet, met uitzicht op de Hudson River in Westchester County. Hij heeft het podium verlaten, behalve voor zijn jaarlijkse uitvoering van "Hamlet" in zijn eigen privétheater op 23 april, waarvan de auteur ons herinnert dat dit "de algemeen aanvaarde verjaardag van de geboorte en dood van Shakespeare." Maar hoewel hij met pensioen is gegaan uit het professionele theater, blijft Drury Lane optreden voor een beperkt publiek naar eigen keuze; zijn bedienden die zijn vernoemd naar verschillende Shakesperean-personages, en de officier van justitie van New York, die hij zal entertainen in "The Tragedy of Y" en "The Tragedy of Z", die later zullen worden gepubliceerd. Harley Longstreet, een makelaar van middelbare leeftijd, had zijn verloving aangekondigd met Cherry Browne, de ster van de musicalkomedie. Vergezeld door een groep vrienden stapten ze in een West 42nd tram. Long Street ging in de overvolle wagon zitten en reikte in zijn zak naar zijn bril. Plotseling trok hij zijn hand terug, bedekt met bloed, en viel dood op de grond. Elk lid van het gezelschap leek een motief voor de moord te hebben gehad, hoewel de vindingrijkheid van het moordapparaat een duidelijke begrenzing aan de zoektocht leek te stellen. Het verhaal gaat snel en redelijk verder met nog twee opeenvolgende moorden, net zo schrijnend en verwarrend als de eerste; maar het valt jammerlijk over zijn eigen voeten met de meest absurd kunstmatige oplossing die ik ooit ben tegengekomen in vele, vele jaren van het lezen van detectiveverhalen. Er is één ding waar u op kunt vertrouwen: u raadt het antwoord nooit. Ik had misschien nog wat eerder in het boek al  geglimlacht
toen Drury Lane, a la Sherlock Holmes, besloot zijn goed geoefende hand in
vermommingen uit te proberen; maar ik was klaar om te zweren toen ik hoorde
dat de moordenaar in en uit het beeld was gerend met een reeks van zulke
perfecte vermommingen dat noch de grote Drury Lane, noch de naaste vrienden
van de moordenaar in staat waren om hen te doorzien." |
  Boven links: Kaft van de kanterne bij The Philadelphia Inquirer van 24 Mei 1941. Rijkelijk voorzien van illustraties door W. V. Chambers. Boven rechts: Tijdens de winter van 1933-1934 bracht Mystery Magazine een speciale wintereditie uit. Omdat het drie volledige verhalen bevatte werd het voor de gelegenheid omgedoopt tot Mystery Novels Magazine. Eén van de drie verhalen kwam van de hand van 'Master Detective Writer" Barnaby Ross: The Tragedy of X. |
|
The Tragedy of X
Vertalingen:
|
 Andere artikels over dit boek (1) The Green Capsule – The Tragedy of X Noah Stewart (Oct 2017) (2) Reading Ellery Queen - The Tragedy of X Jon Mathewson (Jun 2013) (3) Deus Ex Machina Ho-Ling (Feb 2016) (4) The Tragedy of Zzzzzzz Brad Friedman (23 okt 2018) (5) #917: Mining Mount TBR at The Invisible Event (May 31. 2022) |
| * Geïnteresseerde lezers moeten weten dat de icoontjes/kaften die op deze site worden toegevoegd vaak lange uitgebreide informatie hebben, die niet noodzakelijk in de tekst zelf wordt herhaald. Die informatie kwam ooit standaard als pop-up te voorschijn door met de muis de foto aan te wijzen. Firefox gebruikers kunnen deze handigheid activeren via een add-on genaamd "Popup ALT Attribute". Na installatie resulteert het aanwijzen van de iconen of kaften in een pop-up met extra of verduidelijkende informatie over de afbeelding. |
 Copyright © MCMXCIX-MMXXIV Ellery Queen, een website rond deductie. Alle rechten voorbehouden. |
